Czyny nieuczciwej konkurencji – ochrona przedsiębiorcy cz. 2

[stan prawny na dzień 28 stycznia 2017 r.] Śródkami ochrony cywilnoprawnej przysługującymi przedsiębiorcy wobec podejmowanych przeciwko niemu czynów nieuczciwej konkurencji są określone w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji  (Dz.U. 1993 nr 47 poz. 211 z późn. zm.) roszczenia, których to realizacja odbywa się na drodze sądowej.

Usankcjonowany przez ustawodawcę katalog środków ochrony obejmuje:

• roszczenie o zaniechanie,
• roszczenie o usunięcie skutków naruszenia,
• roszczenie o złożenie oświadczenia,
• roszczenie o odszkodowanie,
• roszczenie o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
• roszczenie o zaniechanie w przedmiocie niewykonywania określonych działań w przyszłości,
• roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej na cel społeczny.

Przedstawiony katalog środków ochrony uzupełnia regulacja prawna w przedmiocie możliwości wystąpienia przez poszkodowanego (przedsiębiorcę bądź klienta) z wnioskiem dotyczącym przedmiotów bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.

Każde z wyszczególnionych przez ustawodawcę roszczeń stanowić może samodzielną podstawę powództwa. Ponadto celem zapewnienia kompleksowego charakteru przysługujących poszkodowanemu instrumentów ochrony, dopuszczalna jest również ich kumulacja. Zważywszy na charakter ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji  (Dz.U. 1993 nr 47 poz. 211 z późn. zm.), której regulacja stanowi lex specialis względem innych gałęzi prawna, dopuścić poniekąd należy możliwość dochodzenia także innych powództw przewidzianych przepisami Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego przy zachowaniu realizacji przesłanek określonych przez właściwe przepisy.

Realny wymiar ochrony poszkodowanego (przedsiębiorcy bądź klienta)  wyraża się ponadto w swobodzie wyboru roszczenia, którego podjęcie stanowić będzie reakcję na kierowany wobec niego czyn nieuczciwej konkurencji. Już na wstępie podkreślić należy samoistny charakter omawianych roszczeń, albowiem ich realizacja w żaden sposób nie jest uwarunkowana ustaleniem aspektu odpowiedzialności o charakterze karnym. Poniżej przedstawiamy opracowanie obejmujące przedstawienie materii dotyczącej roszczenia o złożenie oświadczenia.

Roszczenie o złożenie oświadczenia

Regulacja prawna dotycząca omawianego roszczenia zawarta została w art. 18 ust 1 pkt 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, jednym ze środków prawnych przysługujących pokrzywdzonemu przedsiębiorcy w ramach istniejącego systemu ochrony prawnej jest roszczenie o złożenie przez sprawcę naruszenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia woli o  ściśle określonej formie oraz treści.

Roszczenie o złożenie oświadczenia w swej funkcji zbliżone jest do roszczenia o usunięcia skutków niedozwolonych działań albowiem służby ono zarówno jako środek ochrony interesów osobistych jak i majątkowych poszkodowanego.

Odwołując się do celów jakimi kierował się ustawodawca formułując wspomnianą regulacje prawną wskazać należy, że czyniąc zadość pokrzywdzonemu prezentowane roszczenie spełnia funkcję wychowawczą, preferencyjną oraz kompensacyjną. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w piśmiennictwie, celem omawianego roszczenia jest „podanie do publicznej wiadomości informacji prostujących obiegową opinię społeczną bądź też opinię pewnych grup o towarach, usługach czy o przedsiębiorcy. Nie tylko renoma przedsiębiorcy i prowadzonej przezeń działalności gospodarczej, ale i ochrona jego dóbr osobistych mogą stanowić tu przedmiot ochrony. Klienci, a w szczególności konsumenci mają z kolei prawo do rzetelnej informacji umożliwiającej im dokonanie optymalnego wyboru na rynku”.

Dostrzec ponadto należy istotną rolę roszczenia o złożenie oświadczenia w pełnieniu funkcji uzupełniającej wobec sankcji wprowadzonych przez inne przewidziane w ustawie nakazy i zakazy. Pełni ono bowiem rolę środka informacyjnego stanowiącego bodziec oddziaływujący na świadomość społeczeństwa oraz dokonywanych przez nie wyborów, których ostateczne rezultaty znajdują odzwierciedlenie w kształtujących się stosunkach majątkowych.

Skuteczność dochodzenia przedmiotowego powództwa uwarunkowana jest poprawnością zgłoszonego w treści pozwu żądania. To na pokrzywdzonym przedsiębiorcy występującym w roli powoda spoczywa powinność wykazania okoliczności uzasadniających fakt wystąpienia z powództwem, albowiem ich zasadność warunkuje wydanie przez sąd orzeczenia korzystnego dla pokrzywdzonego.

Wskazać należy, że w żadnym wypadku zawinienie działania sprawcy naruszenia nie występuje jako przesłanka warunkująca możliwość skorzystania przez poszkodowanego z przysługującego mu roszczenia. Tak ujęty stan rzeczy wyklucza konieczność udowodnienia winy sprawcy, zaś po stronie podmiotu dopuszczającego się naruszenia wyklucza możliwość podniesienia faktu braku winny jako okoliczności wyłączającej odpowiedzialność. Ustalenie zawinienia w działania sprawcy jak i określenie stopnia jego winy nie pozostaje jednak bez znaczenia dla toczącego się postępowania ponieważ na to znaczenie przy formułowaniu przez sąd ostatecznej treści oświadczenia.

Treść formułowanego przez przedsiębiorcą żądania winna wskazywać brzmienie oświadczenia, którego złożenia poszkodowany się domaga. Ostateczne jednak jego treść podlega zweryfikowaniu i ustaleniu przez sąd, którego to działania nie powinny jednak wykraczać poza sprecyzowanie treści oświadczenia zawartego w pozwie.

W gestii sądu pozostaje podjęcie decyzji co do formy, którą oświadczenie powinno przyjąć albowiem możliwe jest zarówno złożenie przez sprawce stosownego oświadczenia osobiście jak i publikacja wyroku w całości lub w odpowiedniej części. Podejmując wspomnianą decyzję sąd rozstrzyga również kwestię sposobu jego ogłoszenia. Zaznaczenia wymaga fakt, że na gruncie ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie wprowadzono jakichkolwiek ograniczeń co do miejsca publikacji.

Zapadłe w sprawie orzeczenie określa również liczbę oświadczeń, których obowiązek złożenia spoczywa na pozwanym. Co istotne z punktu widzenia pokrzywdzonego, koszty złożenia oświadczenia w całości obciążają skazanego sprawcę naruszenia. W razie nie zastosowania się przez dłużnika do zapadłego w sprawie orzeczenia, jego wykonania domagać może się pokrzywdzony nie ponosząc przy tym dodatkowych kosztów.

Wspomniane roszczenie stanowić może samodzielny przedmiot powództwa bądź też dochodzone może być łącznie z innymi wskazanymi w ustawie roszczeniami. Łączne ich zasądzenie w konkretniej sprawie uzależnione jest jednak od stwierdzenia, że mimo zasądzenia przez sąd pozostałych dochodzonych kumulatywnie roszczeń powód nadal dysponuje zasługującym na uwzględnienie interesem w złożeniu  przez pozwanego stosownego oświadczenia.