Jak dochodzić uregulowania kontaktów z dzieckiem w Anglii i Walii

Kontakty rodziców z dziećmi są kluczowe dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego małoletnich dzieci. W przypadku rozbicia rodziny, dzieci najlepiej radzące sobie z nową sytuacją to te, które pozostają w stałym bezpośrednim kontakcie z obojgiem rodziców. W ostatnich latach miała miejsce emigracja sporej grupy młodych Polaków na Wyspy Brytyjskie, w tym do Anglii i Walii.
Niejednokrotnie pojawia się w ich życiu konieczność uregulowania kontaktów dziecka z rodzicami, w przypadku rozwodu lub faktycznego rozstania się rodziców nie będących małżeństwem. Kancelaria MKM Lawyers pragnie przybliżyć kilka kwestii związanych z tym zagadnieniem. Tytułem wstępu należy zauważyć, że na terenie Anglii i Walii panuje jednolite prawo i opisywane poniżej procedury dotyczą wyłącznie tych dwóch krajów. Pewne odmienności będą cechować procedury stosowane w Szkocji, Irlandii Północnej oraz w Republice Irlandii.

Prawo do kontaktów w Anglii i Walii jest prawem przysługującym dziecku, a nie rodzicowi. Jest to odmienne uregulowanie niż ma to miejsce w Polsce, gdzie bezpośrednie kontakty są zarówno prawem, jak i obowiązkiem istniejącym zarówno po stronie dziecka, jak i rodzica. Podobnie za to ustawodawca brytyjski wskazuje na najistotniejszą wartość którą sąd winien mieć na uwadze przy orzekaniu o kontaktach dziecka z rodzicem – jest to dobro dziecka. W systemie brytyjskim mocno akcentuje się potrzebę polubownego uregulowania kwestii kontaktów z dzieckiem, mając na względzie wspomniane dobro dziecka i pamiętając o konfliktach jakie wynikają z rozstania dwojga ludzi i problemów jakie mogą się pojawiać w odniesieniu do kontaktów z dzieckiem w sytuacji wyprowadzki jednego z rodziców ze wspólnego domu. Jednakże, jeśli rodzice nie mogą się porozumieć w tej kwestii, rodzic, który nie mieszka w jednym domostwie z dzieckiem ma możliwość dochodzenia przed sądem uregulowania swoich kontaktów poprzez tzw. contact order.

Prawo brytyjskie daje możliwość swobodnego uregulowania kwestii kontaktów rodziców z dzieckiem, nie narzucając stronom odgórnych wzorów i zaleceń. Regulować można przede wszystkim kontakt bezpośredni, taki jak (1) bezpośrednie wizyty jednego z rodziców w miejscu zamieszkania dziecka, (2) noce, które dziecko spędza w miejscu zamieszkania rodzica, u którego nie mieszka na co dzień, (3) ilość i częstotliwość bezpośrednich spotkań z dzieckiem. Można jednak w porozumienie o kontaktach włączyć też zapisy dotyczące kontaktów pośrednich, czyli listownych, emailowych, telefonicznych, czy wykorzystujących wszelakie komunikatory internetowe. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że porozumienie na gruncie prawa brytyjskiego, nie musi być w swoich zapisach jednoznaczne. Rodzice potrafiący się bezkonfliktowo porozumiewać w sprawach dotyczących kontaktów z dzieckiem, mogą uregulować swoje kontakty pozostawiając sobie możliwość każdorazowego doprecyzowania szczegółów tych kontaktów.

W wyniku prowadzenia postępowania dotyczącego kontaktów z dzieckiem przed brytyjskim sądem może dojść do różnego uregulowania sposobu kontaktowania się. Przede wszystkim sąd może zasądzić stały pobyt dziecka u jednego z rodziców (residency). Z oczywistych względów będzie to oznaczało pewne ograniczenie kontaktów po stronie drugiego z rodziców, który nie będzie miał możliwości mieszkania z dzieckiem. Inną możliwością jest przyznanie równych praw rodzicom w tej kwestii i ustanowienie dwóch miejsc stałego pobytu dziecka (shared residence) i określenie kiedy dziecko mieszka u którego z rodziców. Rodzicowi u którego dziecko nie mieszka na stałe przysługuje prawo dochodzenia kontaktów sporadycznych, w tym takich wiążących się z nocowaniem dziecka u tego rodzica (staying contact), lub nie (visiting contact). To drugie rozwiązanie jest szczególnie polecane w przypadku, gdy mieszkanie rodzica nie jest przystosowane do całonocnego pobytu dziecka.

Nie można wykluczyć sytuacji, w których kwestia kontaktów rodzica z dzieckiem miesza się z wcześniejszymi lub nadal aktualnymi problemami całej rodziny, mogącymi mieć wpływ emocjonalny na dziecko, a w skrajnych sytuacjach wiążącymi się z jego bezpieczeństwem fizycznym. Z tego względu prawo brytyjskie przewiduje możliwość utrzymywania kontaktu rodzica z dzieckiem przy odpowiednim nadzorze (supervised contact), najczęściej w specjalnym centrum pomocy rodzinie, w obecności przeszkolonych specjalistów. Jeżeli nawet taki rodzaj kontaktowania się jest niedopuszczalny ze względu na sytuację rodzinną, można w ramach dokonywanych regulacji orzec jedynie o kontakcie pośrednim (indirect contact) ze wskazaniem na środki przekazu jakie mogą być wykorzystywane przez rodzica.