Policjant – na żądanie – poda podstawę prawną wylegitymowana, czy zatrzymania

„To jedna ze zmian, które wprowadza obowiązujące od piątku rozporządzenie. Co do zasady funkcjonariusz ma w takich sytuacjach podawać swoje imię, nazwisko i stopień oraz przyczynę podjęcia czynności. Będzie musiał też – co istotne – poinformować ustnie osobę, od której np. pobierał odciski linii papilarnych, o jej prawie do zażalenia.

Nowe rozporządzenie zostało wydane w związku ze wcześniejszymi zmianami ustawowymi – a konkretnie art. 15 Ustawy o policji, które z kolei wynikały z Ustawy o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości.

Dotyczy czynności: operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych.

———- Co reguluje rozporządzenie? ———-

W rozporządzeniu zostały unormowane i uzupełnione dotychczasowe uprawnienia Policji dotyczące:

• pobierania odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków, w celu identyfikacji lub wykrywania sprawców przestępstw,
• obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu lub dźwięku w trakcie interwencji w miejscach innych niż publiczne,
• dokonywania sprawdzenia prewencyjnego,
• wydawania osobom poleceń określonego zachowania się, w granicach niezbędnych do wykonania ściśle określonych czynności,

oraz:

• legitymowania,
• zatrzymywania osób,
• żądania udzielenia niezbędnej pomocy oraz zwrócenia się o niezbędną pomoc.

Uregulowano też obowiązki policjantów w przypadku:

• legitymowania osób,
• pobierania od osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość – odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki – odpowiednio od osób zaginionych lub sprawców przestępstw,
• żądania niezbędnej pomocy i zwracania się o niezbędną pomoc.

———- Podstawa prawna – na żądanie ———-

W myśl rozporządzenie policjant, który przystępuje do takich czynności podaje swój stopień imię i nazwisko – co istotne – w sposób umożliwiający odnotowanie tych danych i przyczynę podjęcia czynności. A na żądanie podstawę prawną jej podjęcia.

To jest bardzo ważne, ponieważ do wielu sytuacji konfliktowych podczas wykonywania przez policjantów czynności, dochodzi właśnie z powodu niewiedzy osoby zatrzymywanej, legitymowanej, czy od której przykładowo pobierane są próbki. A prawda jest taka, że można temu przeciwdziałać poprzez właśnie rozmowę, podanie podstawy prawnej.

Nowe przepisy rozróżniają np. sprawdzenie prewencyjne i wydawanie poleceń osobom przy nagłej interwencji. W takich sytuacjach policjant ma podać swoje dane, ale na żądanie.

O co chodzi? Na przykład o sytuacje, w której osoba postronna, przypadkiem znalazła się na miejscu zdarzenia – np. zabójstwa – i zaciera ślady. Funkcjonariusz nie musi wówczas podawać jej swoich danych, żądając by opuściła zabezpieczony teren. Chyba, że zażąda tego.

Rozwiązanie to idzie w dobrym kierunku, bo w takich sytuacjach, ważniejsze od podawania danych jest to by policjanci skoncentrowali się na zapewnieniu bezpieczeństwa osób postronnych, swojego własnego i tych wobec których podejmują interwencje.

Z kolei policjant nieumundurowany przy takich czynnościach ma okazać legitymację służbową, a na żądanie osoby, wobec której je podejmuje – w taki sposób, który umożliwia odnotowanie zawartych na niej informacji.

———- Policjant ustnie pouczy o prawie do zażalenia ———-

W myśl rozporządzenia, po wylegitymowaniu, zatrzymaniu, pobraniu odcisków linii papilarnych lub wymazu ze śluzówki policzków oraz np. żądaniu niezbędnej pomocy, policjant jest zobowiązany do ustnego poinformowania takiej osoby o prawie do złożenia przez nią do właściwego miejscowo prokuratora zażalenia na sposób przeprowadzenia tych czynności.

Mimo apeli nadal jednak niewiele zmieniono w zakresie pouczeń o uprawnieniach osób zatrzymanych. Przypomnijmy, że adwokaci i obrońcy praw człowieka od dawna wnoszą, by osoby zatrzymane były informowane przez policjantów o prawie do kontaktu z adwokatem czy radcą prawnym z urzędu. Wielokrotnie wskazywano też, że pouczenia, które otrzymują zatrzymani są pisane niezrozumiały, prawnym językiem.

W rozporządzeniu zawarto wzór takiego pisemnego pouczenia, w którym wyszczególniono m.in. prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem czy radcą prawnym, oraz prawo do zawiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej i – co dodano (uprawnienie wynikające z art. 261 par. 2 kodeksu postępowania karnego) innej osoby zamiast lub obok tej najbliższej dla zatrzymanego. Jest to – jak wskazano – obowiązek organu, w tym przypadku policji.

Nadal jednak, jeśli ktoś będzie chciał skorzystać z uprawnienia do kontaktu z adwokatem, będzie musiał powołać się na swoje prawa. Przepisy nie zobowiązują funkcjonariusza, by sam to proponował. Informacja taka jest zawarta w pouczeniu pisemnym, i trzeba się tego domagać. To niestety nadal słabość systemu – mówi nieoficjalnie jeden z policjantów.

———- Dokument elektroniczny wystarczy do ustalenia tożsamości ———-

W rozporządzeniu wymienia się także cały katalog dokumentów na podstawie, których policjant ustala tożsamość osoby legitymowanej – w tym co istotne dokument elektroniczny.

Zwraca też uwagę na zmiany dotyczące legitymowania kierowców i pasażerów. Zgodnie z rozporządzeniem, ze względów bezpieczeństwa – policjant może (fakultatywnie) żądać opuszczenia przez nie pojazdu.”

Źródło:

https://sip.lex.pl/?fbclid=IwAR2O-u0RWnxKI1TYFX_IbuboqfDf5rtxcAK1WUBYuelXPWFdfQItvwrjsfQ#/external-news/1795659848/policjant-na-zadanie-poda-podstawe-prawna-wylegitymowana-czy-zatrzymania

Pozdrawiamy
Zespół MKM Lawyers Kancelaria Prawna