Roszczenie o zaniechanie

Powództwo o zaniechanie uznawane jest współcześnie za najważniejszy środek służący ochronie praw przedsiębiorcy. Podstawa prawna omawianego roszczenia zawarta jest w art. 18 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Powództwo to w swej treści obejmuje żądanie zaniechania niedozwolonych, a noszących znamiona czynu nieuczciwej konkurencji działań, których adresatem jest przedsiębiorca bądź klient. Zasadność wystąpienia ze wskazanym powództwem sprowadza się do zaistnienia alternatywnie jednego z trzech  zespołów okoliczności:

• gdy zrealizowano już działanie noszące znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, którego konsekwencją jest stan faktyczny sankcjonowany przez przepisy ustawy,

• gdy czyn nie został jeszcze podjęty, jednakże istnieje uzasadniona obawa jego popełniania, konsekwencją czego będzie powstanie stanu faktycznego, który godzi
  w interesy przedsiębiorcy,

• sytuacja, w której stan naruszenia interesów poszkodowanego już ustał, jednakże okoliczności faktyczne uzasadniają niebezpieczeństwo ponowienia niedozwolonych działań.

W żadnym z przedstawionych przypadków zawinienie działania nie występuje jako przesłanka warunkująca możliwość skorzystania przez poszkodowanego z przysługującego mu roszczenia. Tak ujęty stan rzeczy wyklucza konieczność udowodnienia winy sprawcy, zaś po stronie podmiotu dopuszczającego się naruszenia wyklucza możliwość podniesienia faktu braku winny jako okoliczności wyłączającej odpowiedzialność.

Na podmiocie pokrzywdzonym spoczywa powinność udowodnienia, że dopuszczono się względem niego czynu nieuczciwej konkurencji. Odbywa się to poprzez odniesienie okoliczności zachowania będącego przedmiotem zainteresowania do jednego z zachowań stypizowanych w ustawie za popełnienie których ustawodawca przewidział sankcję cywilnoprawną. Przewidzianym przez ustawodawcę ułatwieniem jest zawarta w ustawie klauzula generalna pozwalająca na rozszerzenie katalogu działań niedozwolonych ponad te, które wyartykułowane zostały wprost w ustawie, co pozwala na zwiększenie zasięgu ochrony interesów pokrzywdzonego.

Powództwo o zaniechanie/zaprzestanie niedozwolonych działań służy dochodzeniu biernego zachowania tj. zaprzestania trwających a niedozwolonych działań stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji. Przenosząc tak ujęte sformułowanie na grunt rzeczywistości gospodarczej jako przykład żądania skierowanego wobec sprawcy wskazać można przykładowo:

• zaprzestania używania takiego oznaczenia przedsiębiorstwa, które wprowadzać może klientów w błąd.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że powyższe roszczenie nie daje możliwości orzeczenia zakazu prowadzenia prawnie dopuszczonej przez prawo działalności gospodarczej. Zasięg omawianego uprawnienia ogranicza się jedynie do domagania się zaprzestania konkretnych, niedozwolonych działań o charakterze konkurencyjnym.

Skuteczność dochodzenia przedmiotowego powództwa zależy jednak od właściwego sprecyzowania zadania w treści pozwu, które to dotyczy zaniechania konkretnego działania. Warunkuje to bowiem skuteczność egzekucji przeprowadzanej w następstwie zasądzenia przez sąd roszczenia, albowiem obowiązek zaniechania określonych czynności wprost przewidziany być musi
w tytule egzekucyjnym.

Powództwo o zaniechanie/niepodejmowanie niedozwolonych działań znajduje zastosowanie
w sytuacji gdy niedozwolone zachowanie sprawcy nie naruszyło co prawda jeszcze interesu przedsiębiorcy bądź klienta jednakże stanowi potencjalne zagrożenie. Przyjęta konstrukcja stanowi następstwo regulacji art. 3 omawianej ustawy, zgodnie z brzmieniem którego czyn nieuczciwej konkurencji polegać może również na samym zagrożeniu interesów przedsiębiorcy bądź klienta. Pozwala to na zakwalifikowanie jako czynu nieuczciwej konkurencji każdego działania o charakterze przygotowawczym, z którego bezpośrednio wynika zagrożenie. Dopuszczalność powództwa podobnie jak w przypadku roszczenia o zaniechanie/zaprzestanie niedozwolonych działań wiąże się
z urealnieniem zagrożenia przez pokrzywdzonego, którego oceny przy uwzględnieniu okoliczności faktycznych danej sprawy dokonuje sąd.

Przedmiotem zagrożenia w przeważającej mierze jest interes majątkowy, przy czym nie sposób wykluczyć możliwości zagrożenia również interesu o charakterze niemajątkowym. Warunkiem niezbędnym do przyjęcia przez sąd dopuszczalności wystąpienia z roszczeniem jest wykazanie, że grożącą szkodę cechuje istotność z punktu widzenia przedsiębiorcy lub klienta. Ocena zagrożenia dokonywana jest przez sąd w oparciu o obiektywne kryteria.

Podkreślenia wymaga fakt, że samo zagrożenie interesu nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do przyjęcia zasadności powództwa, albowiem wynikać może ono z podejmowanych przez inny podmiot działań, kwalifikowanych jako dozwolone o charakterze uczciwych działań konkurencyjnych. Roszczenie uzasadnia dopiero zagrożenie popełnienia czynu stypizowanego jako czyn nieuczciwej konkurencji. Ciężar udowodnienia obciążających sprawcę okoliczności spoczywa jednak na powodzie.