MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie tak w procedurze sporządzenia jak i zmiany testamentów.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
– podstawowe pojęcie
Testament jest czynnością prawną, co do której powszechnie przyjmuje się (z mocy przepisów ustawy), że musi być sporządzona w formie szczególnej. Oświadczenie woli testatora (osoby sporządzającej testament) musi być złożone nie w jakikolwiek sposób, ale w sposób określony przez ustawę. Takie stanowisko w kwestii formy testamentu wynika stąd, iż testament jest czynnością prawną jednostronną, w której skład wchodzi oświadczenie woli testatora nieskierowane do oznaczonej osoby i wywołujące skutki prawne dopiero z chwilą jego śmierci. Oświadczenie woli spadkodawcy powinno być tak utrwalone, aby jego treść mogła być poznana przez inne osoby z chwilą, kiedy stanie się skuteczne, tzn. z chwilą śmierci spadkodawcy. Celem istnienia wymogu szczególnej formy testamentu jest też zapewnienie pełnej zgodności między treścią, jaką nadał spadkodawca testamentowi w chwili jego sporządzenia, a treścią, jaka zostanie odtworzona i wywrze skutki prawne z chwilą jego śmierci. Chodzi też o to, aby na tej drodze uniemożliwić, a przynajmniej utrudnić sfałszowanie testamentu, stworzyć możliwość niebudzącego wątpliwości ustalenia osoby testatora, ułatwić ustalenie wzajemnego stosunku do siebie kilku testamentów, wykluczyć a przynajmniej utrudnić sporządzenie testamentu pod naciskiem innych osób. Wreszcie, jak w przypadku szczególnej formy innych czynności prawnych, chodzi o uświadomienie spadkodawcy znaczenia testamentu i nakłonienie go do dokonania rozporządzeń przemyślanych i rozważnych.
Wyróżnić należy następujące cechy testamentu jako czynności prawnej:
- wyłączność – tylko w ten sposób można rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci,
- jednostronność– brak oznaczonego adresata,
- skutecznośćmortis causa – czynność prawna wywoła skutek w chwili śmierci osoby jej dokonującej,
- osobisty charakter – to jedna z nielicznych czynności prawnych, których nie można dokonać przez pełnomocnika,
- sformalizowanie – można go sporządzić wyłącznie w jednej z form specjalnie uregulowanych w przepisach – naruszenie jednego z wymagań formalnych skutkuje nieważnością bezwzględną testamentu.
- odwołalność – odwołalność testamentu traktowana jest jako jedna z podstawowych cech testamentu, która stoi na straży swobody testowania.
– minimalna treść testamentu
Analiza uregulowań polskiego prawa dowodzi, że nie wyznacza ono zakresu minimalnej treści testamentu. Dla uznania określonej czynności za testament wystarczające i konieczne jest zatem wyłącznie spełnienie formalnych przesłanek ważności aktu ostatniej woli. Za akt ostatniej woli zostaną zatem uznane np: rozrządzenie wszystkimi (bądź niektórymi) składnikami majątku bez ustanowienia spadkobiercy: dokument ograniczający się do wyłączenia od dziedziczenia jednego (lub kilku) spadkobiercy ustawowego (tzw. testament negatywny), dokument zawierający wyłącznie postanowienia niemajątkowe (np. ograniczony do wskazania opiekuna dla małoletnich dzieci), dokument odwołujący wcześniej sporządzony testament.
– nieważność testamentu
Testament to czynność prawna, która nie może być sprzeczna z prawem ani z zasadami współżycia społecznego. Co do przykładów sprzeczności z prawem, to nieważne będzie np. postanowienie aktu ostatniej woli ograniczające uprawnienia małżonka spadkodawcy do mieszkania, zawierające rozrządzenia więcej niż jednego testatora, testament sporządzony przez pełnomocnika, sporządzony przez osobę bez pełnej zdolności do czynności prawnych. Co do sprzeczności testamentu z zasadami współżycia społecznego, postanowienia aktu ostatniej woli nie mogą mieć dyskryminującego charakteru.
– wady oświadczenia woli
Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
- pod wpływem groźby.
– formy testamentu
Uregulowane formy testamentu dzielą się na formy zwykle oraz formy szczególne. Testator może sporządzić testament w wybranej przez siebie formie zwykłej w dowolnym czasie, natomiast z formy szczególnej może skorzystać wyłącznie, jeśli wystąpią okoliczności określone normą prawną regulującą dodatkowe wymagania każdej z form aktu ostatniej woli.
- Najprostszą formą testamentu zwykłego jest testament własnoręczny, jest on ważny, jeśli spełnia łącznie trzy przesłanki:
- został napisany przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym,
- został przez spadkodawcę podpisany,
- spadkodawca opatrzył go datą.
- Drugą formą testamentu zwykłego jest testament notarialny – do sporządzenia testamentu w tej formie stosuje się zatem tryb określony przepisami ustawy z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie.
- Trzecią formą testamentu zwykłego jest testament alograficzny – spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swą ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego – samo złożenie oświadczenia woli spadkodawcy wobec osoby urzędowej nie wystarcza dla dopełnienia wymogów formalnych testamentu allograficznego – wymaga się jeszcze dopełnienia innych formalności.
Testamenty szczególne charakteryzują się dwiema zasadniczymi cechami. Po pierwsze, można je sporządzić tylko w razie zaistnienia pewnych okoliczności szczególnych, uniemożliwiających lub przynajmniej utrudniających spadkodawcy sporządzenie testamentu zwykłego. Po drugie, moc prawna testamentów szczególnych jest czasowo ograniczona.
- Spośród testamentów szczególnych na pierwsze miejsce należy wysunąć testament ustny, który można sporządzić w razie zaistnienia jednej z dwóch przesłanek, a mianowicie, jeżeli:
- istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy,
- wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione
- Drugą formą testamentów szczególnych jest testament sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym – można sporządzić od chwili rozpoczęcia podróży na polskim statku morskim lub powietrznym do chwili zakończenia tej podróży.
- Trzecią formą testamentów szczególnych jest testament wojskowy, który może być sporządzony przez:
- żołnierzy Sił Zbrojnych pełniących czynną służbę wojskową,
- pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych,
- osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym.
- inne osoby cywilne, znajdujące się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie w obrębie zagadnienia dziedziczenia ustawowego i wiążących się z nim następstw.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Do dziedziczenia ustawowego dochodzi wówczas, gdy spadkobierca nie rozporządził skutecznie całością spadku przez sporządzenie ważnego testamentu. Dziedziczenie ustawowe występuje w sytuacji, w której spadkodawca nie pozostawił także testamentu bądź to na skutek niemożliwości prawnej (np. brak lub ograniczona zdolność do czynności prawnych), bądź faktycznej (brak wiedzy o formie testamentu i skutkach jego sporządzenia, brak zainteresowania losem majątku po śmierci).
Przepisy prawa cywilnego nie mogą zobowiązywać każdego potencjalnego spadkodawcy do tego, aby sporządził testament i rozrządził w nim swoim majątkiem na wypadek śmierci. Ustawodawca nie powinien bowiem w tak głęboki sposób ingerować w jego autonomię woli. Ustawodawca wprowadza w związku z tym normy regulujące dziedziczenie ustawowe, których celem jest to, żeby nie pozostawiały prawa bez właściciela oraz by własność prywatna nie wygasała w chwili śmierci spadkodawcy.
Kodeks cywilny określa 6 grup spadkobierców powołanych do dziedziczenia ustawowego. Należą do nich osoby połączone ze spadkodawcą więzami rodzinnymi tj. zstępni (każdy kolejny potomek tej samej osoby: jej dziecko, wnuk, prawnuk, praprawnuk itd.), rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, dziadkowie i ich zstępni oraz prawnymi tj. małżonek i przysposobieni, w tym także pasierbowie, których bliskość ze spadkodawcą może być uzasadniana więzami powinowactwa. Do spadku powołana jest także gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i Skarb Państwa jako podmioty, na rzecz których spadek powinien przypaść w braku innych spadkobierców.
W pierwszej klasie dziedziczą małżonek i zstępni spadkodawcy. W drugiej klasie, w braku zstępnych, do dziedziczenia dochodzą małżonek w zbiegu z rodzicami lub sami rodzice. W klasie trzeciej, w braku jednego z rodziców, dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy i jego zstępni w zbiegu z małżonkiem i rodzicem, w klasie czwartej, w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa, dziedziczą dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni, w klasie piątej, w braku małżonka i krewnych, dziedziczą pasierbowie, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku, na końcu dochodzi do dziedziczenia w klasie szóstej gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa.
Istnienie zstępnych wyłącza od dziedziczenia pozostałe grupy spadkobierców, w tym rodziców i rodzeństwo spadkodawcy. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której w zbiegu ze zstępnymi do dziedziczenia dochodzi żyjący małżonek spadkodawcy.
O macierzyństwie lub ojcostwie decydują wpisy w aktach stanu cywilnego. Dzieci pochodzące z małżeństwa dziedziczą spadek na takich samych zasadach i w takich samych częściach jak dzieci pozamałżeńskie. Dla dziedziczenia zstępnych nie ma też żadnego znaczenia to, czy pochodzenie dziecka zostało ustalone w drodze jego uznania lub sądowego ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa.
Jeśli po spadkodawcy dziedziczą jedynie dzieci, ich udziały w spadku są równe. Jeśli dziecko nie dożyło otwarcia spadku i pozostawiło po sobie zstępnych, dziedziczą oni w miejsce zmarłego obejmując udział spadkowy, jaki by mu przypadał, przy czym udział ten rozpada się na tyle części ilu jest dalszych zstępnych w częściach równych. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie na każdym etapie toczącego się postępowania spadkowego.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli zaś władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.
Do zabezpieczenia spadku właściwy jest sąd, w którego okręgu znajdują się rzeczy będące w chwili otwarcia spadku we władaniu spadkodawcy. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia mają być prawa majątkowe należące do spadkodawcy w chwili otwarcia spadku, sądem właściwym jest sąd właściwości ogólnej osoby zobowiązanej z tytułu tego prawa, a gdy takiej osoby nie ma – sąd, w którego okręgu znajduje się przedmiot świadczenia lub prawa. Jeżeli wykonanie prawa majątkowego jest związane z posiadaniem dokumentu, właściwy jest sąd, w którego okręgu znajduje się ten dokument.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie w procesie dochodzenia należnego osobie uprawnionej zachowku.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Polski porządek prawny realizuje ochronę najbliższych osób rodziny zmarłego przede wszystkim poprzez wykorzystanie instytucji określanej mianem zachowku. Zachowek to określona wartość materialna, jaką najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ale jedynie wtedy, gdy byliby powołani do spadku w oparciu o regulację ustawową, a zatem są najbliższymi dziedzicami ustawowymi. Prawo do zachowku powstaje z mocy prawa i przysługuje zarówno w wypadku dziedziczenia testamentowego, jak i tego odbywającego się w oparciu o ustawę.
Wartość zachowku wynosi połowę, a jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie udziału spadkowego, któryby przypadł danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli uprawniony nie otrzymał swojego zachowku w drodze powołania do spadku, darowizny czy zapisu, przysługuje mu roszczenie o zachowek, przy czym uprawniony może w takim wypadku dochodzić jedynie zapłaty określonej kwoty pieniężnej.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie przy sporządzaniu oraz egzekwowaniu wszelkich oświadczeń woli testatora, w tym w szczególności zapisów testamentowych.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Zapis to podstawowa dyspozycja testamentu, tak jak powołanie spadkobiercy. W prawie polskim znane są dwa rodzaje zapisów: zwykłe i windykacyjne.
Zapis zwykły – nie wywołuje skutków rzeczowych, a jedynie zapisobiercy (osoby na rzecz których ustanowiono zapis) mają roszczenie o wykonanie zapisu. Zapis zwykły może zostać ustanowiony wyłącznie w testamencie, a zatem tylko przez spadkodawcę. Staje się skuteczny z chwilą otwarcia spadku. Prawo polskie nie wymaga, aby w akcie ostatniej woli nastąpiło ustanowienie spadkobiercy, a zatem dopuszczalne jest sporządzenie testamentu ograniczonego wyłącznie do zapisów zwykłych, które wówczas obciążają spadkobierców ustawowych. Wyłącznie spadkodawca może ustanowić zapis zwykły, nie jest dopuszczalne ustanowienie zapisu zwykłego przez pełnomocnika.
Zapisem zwykłym może być np:
- wydanie (przeniesienie własności) określonej rzeczy wchodzącej do spadku,
- zapłata oznaczonej sumy pieniężnej,
- przelew wierzytelności,
- umorzenie długu,
- wykonanie określonego dzieła przez obciążonego zapisem na rzecz zapisobiercy,
- ułamek udziału spadkowego,
- przyszłe i powtarzające się świadczenie pieniężne,
- zobowiązanie do ustanowienia odrębnej własności lokalu,
- zobowiązanie do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego,
- przeniesienie posiadania.
Zapis windykacyjny – w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
- rzecz oznaczona co do tożsamości,
- zbywalne prawo majątkowe,
- przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne,
- ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie przy sporządzaniu jak i egzekwowaniu wszelkich oświadczeń woli testatora, w tym w szczególności poleceń testamentowych.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Do dopuszczalnego przez polskie prawo katalogu rozporządzeń testamentowych należy również polecenie, które może zostać ustanowione wyłącznie w testamencie i wyłącznie przez testatora (spadkodawcę). Jest to jedyny sposób dla skutecznego prawnie zobowiązania spadkobiercy lub zapisobiercy do wykonania określonego przez spadkodawcę świadczenia niemajątkowego. Jeżeli zatem przedmiotem świadczenia ma być świadczenie niemajątkowe, to jedyną formą prawną, z której spadkodawca może skorzystać, aby skutecznie wyrazić swoją wolę jest polecenie. Polecenie to jedyna forma zobowiązania konkretnej osoby do wykonania świadczenia na rzecz zmarłego spadkodawcy, którego wykonanie może przy tym zostać wymuszone. Sama powinność wykonania polecenia to obowiązek, który w razie śmierci zobowiązanego co do zasady wchodzi do spadku po nim. Polecenia można podzielić na takie, które mają być wykonane na rzecz konkretnej osoby, oraz takie, które nie przewidują żadnej konkretnej osoby, która miałaby bezpośrednio skorzystać z ich wykonania. Beneficjentem polecenia może być osoba fizyczna lub prawna. Wybór takiej osoby spadkodawca może pozostawić zobowiązanym do wykonania polecenia, np. określając jedynie cel ich działania. Zdolność do dziedziczenia nie jest niezbędna dla bycia beneficjentem polecenia.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna zapewnia kompleksową pomoc oraz fachowe merytoryczne wsparcie w procedurze dziedziczenia oraz rozwiązywania problemów związanych z zadłużeniem majątku spadkowego.
Zachęcamy do współpracy również tych z Państwa, których zainteresowanie tematem wybiega ponad niżej opisane zagadnienie. Z chęcią zapewnimy naszym Klientom kompleksową obsługę prawną.
Poniżej trochę przydatnych informacji.
Zgodnie z treścią art. 1030 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (tj. z dnia 17 grudnia 2013 roku Dz.U. z 2014 roku poz. 121 z późn. zm.), który stanowi:
„Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku”
jak również art. 1031 powołanej ustawy, którego treść stanowi:
„§ 1. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
§ 2. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nie istniejące długi”
przyjąć należy, że krąg podmiotów zobowiązanych do pokrycia długów spadkowych wchodzących w skład majątku pozostałego po osobie zmarłej tworzą powołani do dziedziczenia spadkobiercy (w zależności od tytułu powołania są to spadkobiercy ustawowi bądź testamentowi).
W dalszej zaś kolejności, rodzaj oraz termin złożonego przez spadkobiercę oświadczenia woli w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku decyduje o zakresie ponoszonej przez niego odpowiedzialności (może być ona nieograniczona bądź ograniczona).
Z punktu widzenia podmiotu występującego z wierzytelnością w stosunku do osoby zmarłej istotny jest przepis art. 1025 powołanej ustawy, którego treść stanowi:
„§ 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
§ 2. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.
§ 3. Przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia”
Zawiera on w sobie podstawę prawną do zainicjowania postępowania spadkowego, którego końcowym rezultatem jest ustalenie kręgu podmiotów zobowiązanych do uregulowania zobowiązań finansowych osoby zmarłej.
