W ramach umowy dostawy, podmiot dostarczający przedmiot umowy, czyli dostawca, zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny. Umowa ta powinna być sporządzona na piśmie. Nie jest to forma decydująca o ważności umowy, jednakże treść umowy zawartej w formie innej niż pisemna nie będzie możliwe do udowodnienia przed sądem w przypadku sporu stron. Jeżeli umowa dostawy jest zawierana w zakresie działalności przedsiębiorstwa dostawcy, a odbiorcą jest osoba fizyczna, która kupuje rzeczy w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową, do umowy tej stosuje się przepisy o sprzedaży konsumenckiej. W kwestiach nieuregulowanych przez ustawodawcę w treści przepisów dotyczących dostawy, odpowiednio należy stosować przepisy o sprzedaży.
Warto zaznaczyć, że odbiorca nie jest pozbawiony uprawnień kontrolnych w procesie wytworzenia produktów stanowiących przedmiot dostawy. Strony umowy mogą zastrzec, że proces wytwarzania zamówionych rzeczy ma opierać się na surowcach określonego gatunku lub pochodzenia. Dostawca w takim przypadku jest zobowiązany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie jakości tych surowców. Podobne uprawnienia odbiorcy dotyczą samej metody produkcji. Jeżeli zatem w umowie pojawi się zastrzeżenie, że wytworzenie rzeczy ma nastąpić w określony sposób, po stronie dostawcy pojawia się obowiązek zezwolenia odbiorcy na sprawdzenie procesu produkcji. Jeżeli dojdzie do sytuacji, w której surowce lub materiały dostarczone przez odbiorcę okażą się nieprzydatne do prawidłowego wykonania przedmiotu dostawy, dostawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym odbiorcę. Umowa dostawy może regulować prawa stron również w takiej sytuacji.
Co istotne, dostawca ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne dostarczonych rzeczy także w tym wypadku, gdy wytworzenie rzeczy nastąpiło w sposób określony przez odbiorcę lub według dostarczonej przez niego dokumentacji technologicznej poza dwoma przypadkami. Pierwszym z nich jest sytuacja, w której dostawca, mimo zachowania należytej staranności, nie mógł wykryć wadliwości sposobu produkcji lub dokumentacji technologicznej. Drugi będzie mieć miejsce wtedy, gdy odbiorca, mimo zwrócenia przez dostawcę uwagi na powyższe wadliwości, obstawał przy podanym przez siebie sposobie produkcji lub dokumentacji technologicznej.
Jeżeli już w toku wytwarzania przedmiotu dostawy okaże się, że dostawca wytwarza go w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, odbiorca może wezwać dostawcę do zmiany sposobu wykonania, wyznaczając dostawcy w tym celu odpowiedni termin, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpić.
Prawo odstąpienia od umowy nie zawsze jednak będzie się wiązało z obowiązkiem wcześniejszego wyznaczenia terminu. Taka możliwość pojawi się wtedy, gdy dostawca opóźnia się z rozpoczęciem wytwarzania przedmiotu dostawy lub poszczególnych jego części w takim stopniu, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je dostarczyć w czasie umówionym. Odbiorca może wtedy, nie wyznaczając terminu dodatkowego, od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do dostarczenia przedmiotu dostawy. W przypadku sporu należy zatem indywidualnie badać okoliczności danej sprawy i brać pod uwagę zarówno zwyczajową długość wytworzenia przedmiotu zamówionego lub podobnego, ewentualnie analizować terminarz prac, jeżeli był sporządzony na potrzeby umowy.
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu budowlanego, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Umowa o roboty budowlane odróżnia się od umowy o dzieło przede wszystkim tym, że realizowana inwestycja w przypadku umowy o roboty budowlane jest oceniana z perspektywy wymagań prawa budowlanego. Przy omówieniu umowy o roboty budowlane należy wskazać czym są rzeczone roboty budowlane. W tym terminie zawierają się budowa, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Podobnie jak w przypadku umowy dostawy, omawiana umowa powinna zostać sporządzona na piśmie, lecz zawarta, np. ustnie, nie jest umową nieważną, a jedynie późniejsze udowodnienie jej treści staje się niemożliwe. Częścią składową umowy jest wymagana przez przepisy dokumentacja, która ma ten skutek, że w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem.
Możemy wyróżnić kilka rodzajów umów o roboty budowlane. W doktrynie wskazuje się przede wszystkim na cztery z nich. Pierwszym jest umowa o generalną realizację inwestycji. Jest to typ umowy, w której tzw. generalny realizator inwestycji zobowiązuje się do oddania inwestorowi gotowej inwestycji „pod klucz” w określonym terminie. W tym przypadku zatem to na wykonawcy – generalnym realizatorze inwestycji – ciążą wszystkie obowiązki związane z realizacją inwestycji, a inwestor na końcu procesu zobowiązuje się do zapłaty. Odmienny typ umowy o roboty budowlane stanowi umowa o generalne wykonawstwo inwestycji. Zawierana jest między tzw. generalnym wykonawcą, a inwestorem. Generalny wykonawca zobowiązuje się do organizacji i koordynacji całego procesu budowlanego i wykonania określonych umową robót budowlanych. To również generalny wykonawca odpowiada za zawarcie umów z podmiotami faktycznie wykonującymi prace budowlane. Doktryna wyróżnia także trzeci typ umowy o roboty budowlane, nazywając go umową o wykonawstwo częściowe. Umowa ta jest zawierana przez inwestora, który jest jednocześnie generalnym wykonawcą, z wykonawcą częściowym.
Osobnego omówienia wymaga czwarty ze wspomnianych typów umów, czyli umowa o podwykonawstwo. Za jej pomocą wykonawca lub generalny wykonawca zleca podwykonawcy wykonanie robót budowlanych lub montażowych do których sam się wcześniej zobowiązał względem inwestora. Zawarcie takiej umowy wymaga uzyskania zgody inwestora. Jeżeli z kolei inwestor w terminie 14 dni od przedstawienia mu umowy z podwykonawcą lub projektu tejże umowy nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, domniemuje się że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Z kolei do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora i wykonawcy (lub generalnego wykonawcy). Umowa z podwykonawcą, pod rygorem nieważności, zawierana jest w formie pisemnej. Inwestor oraz wykonawca (lub generalny wykonawca) solidarnie odpowiadają za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.
Istotnym zagadnieniem w czasie realizacji umowy o roboty budowlane staje się odpowiedzialność za szkody wynikłe na terenie budowy. Wykonawca, który przejął protokolarnie teren budowy, ponosi aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na terenie budowy. Jeżeli z kolei dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo w przypadku zajścia innych okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien bez zwłoki zawiadomić o tym inwestora. Należy nadmienić, że gdyby wykonany obiekt uległ zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń albo wskutek wykonania robót według wskazówek inwestora, wykonawca może żądać umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, pod warunkiem, że uprzedził inwestora o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo mimo zachowania należytej staranności nie mógł stwierdzić wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń.
W braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia. Ustawodawca wprowadził do Kodeksu cywilnego niewątpliwie istotne i doniosłe w skutkach rozwiązanie zgodnie z którym do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiekty, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy regulujące umowę o dzieło. W związku z tym, jeżeli wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem przedmiotu umowy tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał go ukończyć w czasie umówionym, inwestor może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do zakończenia budowy. Z kolei, jeżeli wykonawca prowadzi prace w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, inwestor może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu inwestor może od umowy odstąpić albo powierzyć naprawę lub dalsze wykonanie umowy innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy. W przypadku, gdy inwestor sam dostarczył materiały na teren budowy, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia jej realizacji innej osobie żądać zwrotu materiałów.
Umowa deweloperska polega na tym, że deweloper zobowiązuje się do jego wykonania przedsięwzięcia budowlanego i przeniesienia na zamawiającego własności powstałej w ten sposób nieruchomości. Zamawiający z kolei zobowiązuje się do odbioru dokonanych przez dewelopera czynności i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Deweloper, jako podmiot organizujący cały proces inwestycyjny i kierujący nim, zazwyczaj podejmuje się wszystkich czynności faktycznych i prawnych niezbędnych do realizacji inwestycji. Do czynności tych zaliczyć należy przede wszystkim wybór sposobu wykonania inwestycji. Deweloper również opracowuje plan finansowania inwestycji oraz nabywa prawo do gruntu na którym realizowana ma być budowa. Odpowiada on też za uzyskanie niezbędnej dokumentacji projektowej i zezwoleń administracyjnych. To deweloper realizuje roboty budowlane bądź nadzoruje ich wykonywanie i ujawnia w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości roszczenia o ustanowienie odrębnej własności lokali i przeniesienie ich własności.
W umowie deweloperskiej znaleźć można elementy umowy o dzieło, umowy sprzedaży czy też umowy o roboty budowlane. Jest to umowa nienazwana, a zatem nie znajdziemy w Kodeksie cywilnym regulacji dotyczących stricte umowy deweloperskiej. Nie przeszkadza to jednak w stosowaniu do niej przepisów Kodeksu cywilnego, a mających w jej przypadku oparcie w zasadzie swobody umów. Tym samym należy wskazać, że umowa deweloperska dla swej ważności nie wymaga żadnej szczególnej formy. Umowa ta jest na pewno umową odpłatną, zawierającą wzajemne zobowiązania stron o których wspomnieliśmy na wstępie. Istotnym jest również to, że deweloper zawsze będzie przedsiębiorcą. W doktrynie wskazuje się również, że jest to umowa rezultatu, a zatem deweloper jest zobowiązany do osiągnięcia określonego w umowie efektu, a nie tylko starannego działania.
W praktyce najczęstsze wątpliwości związane z umową deweloperską pojawiają się w przypadku gdy deweloper zawiera umowy z osobami fizycznymi, w których deweloper zobowiązuje się po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia budowlanego do ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu na nabywcę. W takich właśnie przypadkach osoby fizyczne mogą mieć wątpliwości odnośnie wiarygodności dewelopera, ale również co do zapisów umownych i ich skutków.
Wracając jednak do kwestii umowy zobowiązującej do przeniesienia własności lokalu przez dewelopera na nabywcę, pochylmy się nad jej elementami. Umowa taka powinna zawierać przede wszystkim oznaczenie nieruchomości, na której zostanie przeprowadzone przedsięwzięcie budowlane oraz określenie usytuowania lokalu w budynku oraz jego charakterystyki. Musi się więc znaleźć w umowie powierzchnia lokalu, opis układu pomieszczeń (najczęściej jako załącznik do umowy dołączany jest schemat mieszkania) oraz zakres i standard prac wykończeniowych do których przeprowadzenia zobowiązuje się deweloper. Oprócz oznaczenia nieruchomości na której stanie budynek, należy również określić położenie na niej samego budynku oraz opisać jego istotne cechy. Bardzo ważnym elementem umowy jest wskazanie terminu uzyskania przez nabywcę prawa do lokalu oraz terminów spełniania świadczeń pieniężnych nabywcy na rzecz dewelopera. W umowie wskazuje się też termin rozpoczęcia i zakończenia budowy, cenę lokalu oraz określenia warunków rozwiązania umowy. Poza powyższymi elementami, w umowie znajdą się też typowe dla wszystkich umów elementy takie jak oznaczenie stron umowy, ich adresów, nazwa umowy czy też określenie miejsca i daty podpisania umowy.
W pierwszej kolejności należy się zastanowić czym jest zbycie przedsiębiorstwa. Termin ten może dotyczyć sprzedaży przedsiębiorstwa, ale również przekazania go w formie umów darowizny lub zamiany. Obejmuje on również zagadnienie wkładu przedsiębiorstwa do spółki. Należy pamiętać, że zbycie przedsiębiorstwa jako czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści umowy lub z przepisów ustawowych. Nie jest koniecznością sprzedaż całego przedsiębiorstwa. Można też zbyć zorganizowaną jego część, jak np. zakład, oddział lub filię.
Podstawową formą zbycia przedsiębiorstwa jest niewątpliwie jego sprzedaż. Należy uznać, że jest to szczególny rodzaj sprzedaży, a ta szczególność wynika z wyjątkowości przedmiotu sprzedaży. Przedsiębiorstwo nie jest rzeczą w rozumieniu ustawowym, ale zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Wszelkie korzyści i ciężary związane ze sprzedanym przedsiębiorstwem, a także niebezpieczeństwo przypadkowej utraty rzeczy przechodzą na kupującego z chwilą wydania mu ostatniego ze składników przedsiębiorstwa, choć jeżeli do wydania przedsiębiorstwa potrzebne jest wykonanie dodatkowych czynności, wspomniane korzyści lub ciężary przejdą na kupującego dopiero w momencie dokonania tychże czynności. Do samej sprzedaży przedsiębiorstwa należy stosować przepisy o sprzedaży, odpowiednio je modulując.
Przedmiotem umowy sprzedaży przedsiębiorstwa jest całe przedsiębiorstwo, a nie poszczególne jego składniki. Pamiętać trzeba, że jest to pewne uproszczenie, ponieważ należy stwierdzić, że przedmiotem jest odpowiednie prawo na przedsiębiorstwie. Istotnym jest, że sprzedaż przedsiębiorstwa następuje za pośrednictwem jednej czynności. Jeżeli dla skuteczności rozporządzenia potrzebne są jeszcze jakieś dodatkowe akty lub zachowanie formy szczególnej, wówczas z umowy sprzedaży przedsiębiorstwa wynika obowiązek dokonania tych czynności dodatkowych. Taka sytuacja będzie odnosić się do określonych składników przedsiębiorstwa, jak np. nieruchomość, którą należy zbyć w formie aktu notarialnego. Umowa sprzedaży przedsiębiorstwa będzie dopiero wtedy wykonana, gdy dokonana zostanie ostatnia czynność lub ostatni akt konieczny do przeniesienia własności danego składnika przedsiębiorstwa na nabywcę. Sama umowa sprzedaży przedsiębiorstwa powinna być sporządzona w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, a niezachowanie tej formy skutkuje nieważnością umowy.
Jak przy każdej innej umowie sprzedaży, sprzedający odpowiada za wady przedmiotu sprzedaży. W przypadku przedsiębiorstwa, podmiot je sprzedający odpowiada nie tylko za wady całego przedsiębiorstwa, ale i poszczególnych jego składników. Odpowiada zarówno z tytułu rękojmi, jak i gwarancji, jeżeli taka jest udzielana. Jeżeli wada dotyczy całego przedsiębiorstwa, uprawnienia kupującego ograniczają się do możliwości odstąpienia od umowy albo żądania obniżenia ceny. Z kolei w sytuacji, gdy wada dotyczy tylko jednego ze składników przedsiębiorstwa, możliwość odstąpienia od całej umowy istnieje tylko wtedy, gdy wada tego składnika może być uważana za wadę całego przedsiębiorstwa. W innych przypadkach kupujący może zrealizować swe uprawnienia wynikające z rękojmi lub gwarancji tylko w odniesieniu do składnika dotkniętego wadą. Warto zaznaczyć, że sprzedawca odpowiada zarówno za wady fizyczne, jak i wady prawne całego przedsiębiorstwa oraz poszczególnych jego składników. Wadą fizyczną przedsiębiorstwa jest np. sytuacja w której działalność przedsiębiorstwa narusza prawo. Z kolei wadą prawną jest istniejąca umowa dzierżawy obciążająca przedsiębiorstwo, która to dzierżawa nie była wiadoma kupującemu, ani nie poskutkowała wspomnieniem o niej w treści umowy sprzedaży. Analizując powyższe zasady odpowiedzialności, zastanowić się również należy nad tym, kiedy wada składnika przedsiębiorstwa powinna być traktowana jako wada całego przedsiębiorstwa. Na pierwszy plan wychodzi w tym momencie podział na istotne i nieistotne składniki przedsiębiorstwa. To właśnie wada istotnego składnika przedsiębiorstwa, funkcjonalnie powiązanego z pozostałymi składnikami daje podstawy do traktowania jej jako wady całego przedsiębiorstwa. Istotna wada to taka, która zmniejsza wartość całego przedsiębiorstwa lub jego użyteczność. Za wadę całego przedsiębiorstwa traktuje się też taką, która dotyczy składnika przedsiębiorstwa o którego właściwościach sprzedający zapewnił kupującego i który to składnik przez sprzedającego wskazywany był jako niezbędny do prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. W takich sytuacjach pojawia się po stronie kupującego możliwość odstąpienia od umowy sprzedaży.
Sprzedaż przedsiębiorstwa wymaga również przyjrzenia się jej pod kątem zagadnienia upadłości właściciela przedsiębiorstwa. Taka sprzedaż (czyli sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego) stanowi podstawową metodę likwidacji majątku upadłego. Przedsiębiorstwo powinno być wskutek prowadzonego postępowania upadłościowego zachowane, a zatem ustawodawca sugeruje jego sprzedaż jako całości. Dopiero jeżeli ze względów ekonomicznych lub innych przeszkód faktycznych sprzedaż przedsiębiorstwa jako całości nie jest możliwa, można sprzedać zorganizowaną jego część.
Jak wspomnieliśmy na wstępie, przedsiębiorstwo może być wkładem do spółki, wniesionym zarówno przy jej tworzeniu, jak również później np. przy podnoszeniu kapitału zakładowego spółki. Należy zaznaczyć, że wkład przedsiębiorstwa do spółki jest szczególnym rodzajem wkładu niepieniężnego i musi spełniać wymogi zdolności aportowej. Przez taki wkład należy rozumieć wniesienie do spółki bezwzględnego i nieograniczonego prawa na przedsiębiorstwie, czyli prawa własności przedsiębiorstwa. Należy pamiętać, że jeżeli przy zakładaniu spółki przewidziane są wkłady niepieniężne, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie, które powinno przedstawiać m.in. przedmiot wkładu, metodę wyceny wkładu. Zasady te dotyczą wszystkich wkładów niepieniężnych, jednakże jeżeli przedmiotem wkładu jest przedsiębiorstwo, do sprawozdania założycieli należy ponadto dołączyć sprawozdania finansowe dotyczące przedsiębiorstwa stanowiącego przedmiot wkładu za okres ostatnich dwóch lat obrotowych. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzono przez okres krótszy niż dwa lata, sprawozdanie finansowe powinno obejmować cały okres działalności.
Bardzo ważnym zagadnieniem jest również odpowiedzialność za zobowiązania zbytego przedsiębiorstwa. Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Powyższe uregulowanie dotyczy, co do zasady, wszystkich przypadków zbycia przedsiębiorstwa, nie tylko jego sprzedaży. Odmiennie uregulowane jest zbycie przedsiębiorstwa w ramach postępowania upadłościowego, gdyż nabywca takiego przedsiębiorstwa nabywa je w stanie wolnym od obciążeń i nie może odpowiadać za zobowiązania upadłego. Wspomniane wyżej zasady nie dotyczą też nabycia przedsiębiorstwa w drodze wywłaszczenia, czy zasiedzenia. Co istotne, nie dotyczą one też nabycia przedsiębiorstwa poprzez jego odziedziczenie, chyba, że było ono przedmiotem zapisu testamentowego. Odpowiedzialności za zobowiązania zbytego przedsiębiorstwa nie można bez zgody wierzyciela ani wyłączyć, ani ograniczyć.
Niewątpliwie sprzedaż przedsiębiorstwa jest zagadnieniem skomplikowanym. Jeżeli sprzedają bądź nabywają Państwo przedsiębiorstwo i potrzebują pomocy w wymiarze konsultacyjnym lub chcą skorzystać z usług profesjonalnego pełnomocnika przy poszczególnych czynnościach związanych ze sprzedażą przedsiębiorstwa, zachęcamy do skontaktowania się z Kancelarią Prawną MKM Lawyers. Chętnie zadbamy o najkorzystniejsze dla Państwa rozwiązanie problemów.
Kontrakt managerski, zwany często również umową o zarządzanie (są to nazwy przyjęte w doktrynie, nie są to umowy nazwane) to umowa dotycząca zarządzania przedsiębiorstwem, która ma charakter stosunku cywilnoprawnego, której przedmiotem jest, jak sama nazwa wskazuje, zarządzenie przedsiębiorstwem na zlecenie jego właściciela. W ramach kontraktu managerskiego przyjmujący zlecenie (zwany zarządzającym albo managerem) zobowiązuje się za wynagrodzeniem do stałego wykonywania czynności zarządu przedsiębiorstwem zleceniodawcy na jego rzecz i w jego imieniu. Doktryna wyróżnia kilka typów kontraktów managerskich. Przede wszystkim kontrakt managerski może być kontraktem zawieranym z członkiem organu zarządzającego lub z managerem działającym w ramach prokury, niewchodzącym w struktury jakiegokolwiek organu podmiotu zarządzanego. Umowy rozróżniane są też przez wzgląd na podmiot jaki ma być zarządzany przez managera.
Omawiana umowa jest handlową umową nienazwaną, kształtowaną w oparciu o rozwój stosunków gospodarczych i doświadczenia prawodawstwa zagranicznego. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca. Świadczenie managera polega na wykonywaniu określonych czynności prawnych i faktycznych w zakresie zarządzania na rzecz przedsiębiorcy. Managerem może być osoba fizyczna, jak i prawna. Warunkiem jest jednak wykazanie się określoną wiedzą i doświadczeniem w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa. Zawarcie kontraktu managerskiego następuje na ogólnych zasadach prawa cywilnego, z reguły w drodze oferty i jej przyjęcia lub negocjacji.
Doktryna przy omawianiu zagadnień kontraktów managerskich często koncentruje się na umowach o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym lub też narodowym funduszem inwestycyjnym. W przypadku tych podmiotów ustawy szczególne wprowadzają wiele wymogów i rozwiązań doprecyzowujących elementy takich umów. My chcielibyśmy się jednak skupić na kontraktach managerskich zawieranych przez zwykłych przedsiębiorców i umieszczanych w nich zapisach. Wymieniając te elementy zacznijmy zatem od wskazania przykładowych obowiązków managera umieszczanych w treści takich umów. Możemy do nich zaliczyć przede wszystkim zarządzanie przedsiębiorstwem, poprzez planowanie oraz organizacje działalności bieżącej przedsiębiorstwa oraz reprezentowanie przedsiębiorstwa i wykonywanie obowiązków pracodawcy. Do zadań managera z pewnością mogą też należeć wprowadzanie zmian i usprawnień organizacyjnych, analiza finansowa przedsiębiorstwa, planowanie budżetu, szukanie zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć przedsiębiorstwa oraz przedstawianie sprawozdań finansowych. Manager może też odpowiadać za zarządzanie personelem oraz organizację produkcji. Również działania marketingowe, prowadzenie szkoleń, zlecanie lub prowadzenie badań rynku i klienteli umieszczane są w treści omawianych kontraktów jako zadanie zlecone managerowi. Podmiot ten w treści umowy bądź w osobnej umowie podpisywanej wraz z nią, najczęściej zobowiązuje się też do zachowania w tajemnicy informacji o przedsiębiorstwie uzyskanych w czasie realizacji umowy oraz powstrzymywania się od działań konkurencyjnych względem przedsiębiorstwa.
Odpowiednie obowiązki istnieją również po stronie podmiotu zarządzanego. Jest on w ramach umowy zobowiązany najczęściej do udostępnienia przedsiębiorstwa w celu przejęcia zarządzania przez managera. Podmiot ten zobowiązuje się też do przygotowania biura i zapewnienia odpowiednich środków finansowych do prowadzenia działalności. Manager powinien otrzymać informacje o zarządzanym podmiocie i być informowany o planach np. udziałowców w czasie trwania umowy. Za swoją pracę manager otrzymuje wynagrodzenie. Może to być ustalone z góry miesięczne wynagrodzenie bądź udział w zysku zarządzanego przedsiębiorstwa. Managerowi przysługuje też najczęściej zwrot wydatków i nakładów poniesionych przez niego w czasie realizowania umowy.
Strony mogą dowolnie ukształtować warunki rozwiązania kontraktu managerskiego. Przede wszystkim w umowie można wskazać termin do którego ona obowiązuje i po jego upływie umowa wygaśnie. Jak każda inna umowa, ta również może zostać rozwiązana za porozumieniem stron. Można za przykładem umów o pracę umieścić w umowie klauzule wskazujące warunki składania wypowiedzeń przez obie strony. Umowa może też zawierać wskazanie sytuacji w których strony będą miały możliwość rozwiązania kontraktu bez wypowiedzenia, ze skutkiem natychmiastowym. Sytuacje takie to najczęściej nienależyte wykonywanie podstawowych obowiązków umownych przez którąś ze stron czy też likwidacja lub upadłość zarządzanego przedsiębiorstwa. Manager może również stracić swoje stanowisko w wyniku nieuzyskania planowanego wcześniej wyniku finansowego. Należy ponadto wskazać, że co do zasady zobowiązanie managera ma charakter zobowiązania starannego działania, albowiem efekt jego działań w znacznym stopniu zależy od czynników nieprzewidywalnych i niezależnych od zarządzającego.
Kancelaria Prawna MKM Lawyers zaprasza do współpracy podmioty chcące związać się kontraktem managerskim. Pomożemy Państwu w odpowiednim skonstruowaniu umowy, jak również weźmiemy udział w procesie mediacyjnym w przypadku wystąpienia konfliktu stron. Zapraszamy do skorzystania z naszej pomocy również w przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania sądowego wynikłego wskutek zaistniałego sporu na tle wykonywania kontraktu managerskiego.
Konsekwencją powtarzalności czynności prawnych przez przedsiębiorców jest wykształcenie się pewnych standardów i wzorów przy zawieranych przez nich umowach. Jest to związane przede wszystkim z szablonowością umów handlowych. Pewnej standaryzacji kontraktów sprzyja dynamiczny rozwój stosunków gospodarczych. Dowodem na to jest częste stosowanie przez przedsiębiorców wzorców umownych, które są pomocne w przygotowywaniu się do zawierania umów w przyszłości. To właśnie o wzorcach umownych chcieliśmy pokrótce opowiedzieć w tej zakładce, wspominając również o niedozwolonych prawem zapisach umownych, tzw. klauzulach abuzywnych.
Podstawową funkcją wzorców umownych jest ujednolicenie treści przyszłych umów, a tym samym uproszczenie i przyspieszenie procesu ich zawierania. Celem istnienia wzorców jest także dostosowanie treści kontraktów do specyficznych potrzeb danego przedsiębiorcy. Wzorcem umownym określamy więc przygotowany z góry zbiór wypracowanych przez przedsiębiorcę postanowień i klauzul, celem powtarzalnego ich stosowania przy zawieraniu umów. Wzorzec może pełnić też funkcję zaproszenia do składania ofert lub samej oferty. Same wzorce mogą być opracowywane przez strony umowy, jak również przez organizacje i zrzeszenia gospodarcze, których zadaniem jest pomoc przedsiębiorcom w obrocie handlowym. Do wzorców umownych można zaliczyć tzw. ogólne warunki umów, jak też różnorakie regulaminy, wzory umów, formularze itp.
Należy wskazać, że wzorce umowne podlegają szczególnemu reżimowi prawnemu. Przede wszystkim określony został sposób formułowania wzorca. Powinny one być jednoznaczne i zrozumiałe, czyli czytelne dla kontrahenta podmiotu posługującego się wzorcem. Stąd podwyższony standard przejrzystości tekstu wzorca odnosi się przede wszystkim do sytuacji, gdy wzorzec adresowany jest do konsumenta. Jakiekolwiek powstałe wątpliwości należy w tym przypadku rozstrzygać na korzyść konsumenta. Aby wzorzec miał zastosowanie dla danego stosunku prawnego, musi być wiążący, o czym przesądza wola obu stron umowy. Najczęściej wzorzec musi zostać kontrahentowi doręczony, żeby mógł obowiązywać. Jednakże są sytuacje, w których nawet ich niedoręczenie może skutkować związaniem kontrahenta postanowieniami w nim zawartymi. Zdarzy się tak w przypadku gdy kontrahent z łatwością mógł dowiedzieć się o treści wzorca, posługiwanie się wzorcem w stosunkach danego rodzaju jest zwyczajowo przyjęte oraz kontrahent nie jest konsumentem.
Warto wspomnieć w tym miejscu o zasadzie priorytetu postanowień umowy nad treścią wzorca. Mówi ona o tym, że w sytuacji sprzeczności treści umowy ze wzorcem umowy (np. regulaminem stanowiącym załącznik umowy), strony są związane postanowieniem umowy, a nie wzorca. W praktyce może dojść również do tzw. konfliktu formularzy. Dotyczy to sytuacji w której przedsiębiorcy stanowiący strony umowy posługują się wzorcami ze sobą sprzecznymi. Zawarta między nimi umowa ma treść ukształtowaną przez klauzule ze sobą zgodne i uzupełniające się. Do zawarcia umowy jednak nie dojdzie, jeśli kontrahent po otrzymaniu oferty niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy z wykluczeniem sprzecznych postanowień wzorców.
Na wstępie wspomnieliśmy też o tzw. klauzulach abuzywnych. Jest to zagadnienie powiązane ze wzorcami umownymi, gdyż są to niedozwolone postanowienia wykorzystywane w umowach (oraz wzorcach umów) w których jedną ze stron jest konsument. Klauzulę można uznać za abuzywną, jeżeli nie została uzgodniona z konsumentem indywidualnie, czyli gdy konsument nie miał rzeczywistego wpływu na jej treść. Klauzula będzie też abuzywna, jeśli kształtuje ona prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przykładowymi klauzulami abuzywnymi będą zatem takie, które ograniczają lub wyłączają odpowiedzialność stron umowy, czy takie pozwalające przedsiębiorcy na kształtowanie czasu trwania umowy.
Pewne wyliczenie klauzul abuzywnych znajduje się w Kodeksie cywilnym, jednakże istnieje też cały szereg klauzul, które zostały za takie uznane w postępowaniach sądowych. Postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone toczone są przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, będącym jednostką w strukturze organizacyjnej Sądu Okręgowego w Warszawie. Powództwo przed tym sądem może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się w pozwie. Co więcej, powództwo może wytoczyć organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów. Z pozwem mogą również wystąpić powiatowy lub miejski rzecznik konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz stosowne zagraniczne organizacje wpisane na listę uprawnionych do takich działań w Unii Europejskiej.
Klauzula uznana za niedozwoloną w postępowaniu sądowym zostaje wpisana do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Co istotne w 2006 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą zakazane jest stosowanie postanowień wzorców umów „o treści tożsamej” z treścią klauzul wpisanych do rejestru. Chodzi tu więc o taką treść klauzuli, która jest dokładnie taka jak wpisana do rejestru, jak również taka, która przeszła jedynie drobne zmiany kosmetyczne. Wskazano, że tożsamą treścią będzie też treść zbliżona do tej wpisanej w rejestrze, co do której na podstawie wykładni można ustalić, że wywołuje te same skutki. Klauzule abuzywne są pozbawione prawnej skuteczności, gdyż nie wiążą konsumenta, a umowa obowiązuje strony z pominięciem takich klauzul. Na miejsce postanowień bezskutecznych wchodzą przepisy Kodeksu cywilnego lub ustaw szczególnych, które strony mogły modelować w umowie, ale wskutek nieobowiązywania klauzuli, zostały niezmienione.
Zachęcamy do współpracy wszystkich przedsiębiorców potrzebujących profesjonalnej pomocy w zakresie przygotowywania wzorców umownych będących zgodnymi z prawem i niezawierających klauzul abuzywnych. MKM Lawyers Kancelaria Prawna zaprasza na spotkanie również podmioty potrzebujące pomocy prawnej wskutek związania się niekorzystną umową mogącą zawierać klauzule niedozwolone.
Pracodawca w pewnych okolicznościach ma obowiązek ustalenia regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania. Poniżej znajdą Państwo informacje na temat procesu ustalania treści tych dokumentów oraz ich charakterystykę.
Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Regulamin ten jest źródłem prawa pracy, od którego regulacje umów o pracę nie mogą być mniej korzystne. On sam z kolei nie może być mniej korzystny dla pracowników niż układy zbiorowe pracy, porozumienia zbiorowe czy też przepisy powszechnie obowiązującego prawa pracy, czyli ustaw lub rozporządzeń. Gdyby w regulaminie znalazły się jednak postanowienia mniej korzystne od przepisów wyższej rangi, to nie będą one miały mocy obowiązującej. Wprowadzenie regulaminu pracy jest korzystne dla pracodawcy, gdyż pozwoli mu na egzekwowanie określonych w nim obowiązków pracowniczych, będących elementem organizacji pracy przez stosowanie kar porządkowych za naruszenia wszystkich obowiązków wynikających z regulaminu pracy. Oprócz obowiązków pracowniczych regulamin może także przewidywać prawa pracownika, które powinny zostać uregulowane w sposób bardzo precyzyjny, gdyż mogą stać się podstawą dochodzenia przez pracowników roszczeń na drodze sądowej. Do treści regulaminu nie powinno się jednak przepisywać licznych przepisów powszechnie obowiązujących, gdyż nowelizacja przepisów nie oznacza automatycznej zmiany w treści regulaminu pracy i jeśli przepisy te będą korzystniejsze dla pracowników od nowych przepisów powszechnie obowiązujących, to zachowają one moc obowiązującą do momentu zmiany regulaminu pracy.
Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli postanowienia w nim zawarte pokrywałyby się z tymi wskazanymi w układzie zbiorowym pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej. Ponadto zawierać on powinien zapisy dotyczące systemów i rozkłady czasu pracy oraz przyjętych okresów rozliczeniowe czasu pracy, określające porę nocną w zakładzie pracy, czy też termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia. Ważnymi zapisami, które powinny znaleźć się w regulaminie pracy są też obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Regulamin powinien też określać przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz wskazywać informacje o karach jakie pracodawca może stosować wobec pracowników. Mimo, że nie jest to wymagane, w regulaminach pracy zawiera się często regulację na temat trybu udzielania urlopów. Katalog zagadnień, jakie muszą zostać uregulowane w treści regulaminu pracy, nie ma charakteru zamkniętego, a więc to od pracodawcy będzie zależała szczegółowość tego aktu prawnego. W praktyce coraz częściej powstają rozbudowane regulaminy pracy, gdyż ich przestrzeganie jest obowiązkiem pracownika. W regulaminach pracy pracodawcy najczęściej zawierają katalog obowiązków ciążących na pracownikach, precyzując dodatkowo, które z tych obowiązków mają charakter podstawowy. Działanie pracodawców polegające na doprecyzowaniu podstawowych obowiązków (które w Kodeksie pracy nie są doprecyzowane) ma ułatwić pracodawcom ewentualne przyszłe zwolnienia pracowników bez wypowiedzenia.
Co istotne, regulamin pracy ustalany jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z zakładową organizacją związkową ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala samodzielnie pracodawca. Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Ponadto pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed rozpoczęciem przez niego pracy.
Drugim rodzajem regulaminu jaki chcieliśmy Państwu naświetlić jest regulamin wynagradzania. Ustala go pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy. Jak wskazuje nazwa regulaminu, jego treść zawiera warunki wynagradzania pracowników. W jego treści pracodawca może ustalić także inne świadczenia związane z pracą i zasady ich przyznawania. Regulamin wynagradzania obowiązuje do czasu objęcia pracowników zakładowym układem zbiorowym pracy lub ponadzakładowym układem zbiorowym pracy ustalającym warunki wynagradzania za pracę.
Regulamin wynagradzania ustala pracodawca lecz jeżeli u danego pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca uzgadnia z nią ten regulamin. Analiza regulacji zawartej w przepisach prawa pracy pozwala wywnioskować, że stanowisko zakładowej organizacji związkowej przy ustalaniu regulaminu wynagradzania ma większą wagę, aniżeli przy ustalaniu regulaminu pracy, ponieważ tutaj, gdy strony negocjacji nie osiągną konsensusu, po stronie pracodawcy nie pojawia się uprawnienie do samodzielnego wydania regulaminu wynagradzania. Regulamin wynagradzania wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Pracodawca ma obowiązek zawiadomienia pracowników o wejściu w życie nowego regulaminu wynagradzania, warunkach wynagradzania jakie są w nim regulowane oraz udostępnienia pracownikom tekstu regulaminu do wglądu, na ich żądanie.
Kancelaria Prawna MKM Lawyers zachęca do współpracy początkujących oraz doświadczonych pracodawców będących na etapie ustalania bądź modyfikacji treści regulaminów pracy lub wynagradzania. Zapraszamy na spotkanie konsultacyjne w Kancelarii gdzie chętnie zaproponujemy Państwo dogodne warunki współpracy w tym zakresie.
