News
Umowa o pracę na część etatu z dopłatą wynagrodzenia „pod stołem”
Proceder stary jak świat, treść umowy o pracę jedno, ustalenia ustne drugie. Szczególnie pracownicy zaczynający karierę zawodową narażeni są na działania pracodawców zmierzające do racjonalizacji kosztów, a w konsekwencji konieczność zawierania umów, które nie odpowiadają rzeczywistej treść stosunku pracy. Umowy zazwyczaj realizowane są bezproblemowo do czasu, gdy pracownik poważnie zachoruje lub zajdzie w ciążę, co wiąże się z długą nieobecnością w pracy. Wypłata umówionej dopłaty wynagrodzenia „pod stołem” staje się wówczas dla pracodawcy ekonomicznie nieuzasadniona, a pracownik zostaje z minimalnym świadczeniem z ZUS, mimo iż pracodawca obiecał mu „wyrównanie”. Pytacie zatem, czy można coś zrobić, aby uzyskać wynagrodzenie i/lub świadczenia z ZUS w wysokości wynikającej z rzeczywiście przepracowanych przez Was godzin i faktycznej stawki. Możliwości jest kilka.
- Można złożyć pozew o ustalenie treści stosunku pracy na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 nr 43 poz. 296) (dalej: „KPC”)
Sąd w wyroku ustali wówczas w jakim rzeczywistym wymiarze czasu pracy pracował pracownik np. na pełen etat i określi wysokość wynagrodzenia. Wyrok będzie podstawą do obciążenia pracodawcy obowiązkiem uregulowania zaległych składek ZUS (od dopłaty wynagrodzenia w gotówce), zatem i ewentualna emerytura pracownika wzrośnie. Zaleca się zatem dokumentować ilość przepracowanych w miesiącu godzin, jak i wysokość otrzymanego w gotówce wynagrodzenia, albowiem dowody te mogą przesądzić w sprawie sądowej o powodzeniu powództwa.
- Równolegle można złożyć do ZUS wniosek o ustalanie uprawnień zasiłkowych na podstawie art. 63 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 1999 Nr 60, poz. 636 z późn. zm.)
Jest to postępowanie przeznaczone właśnie do spraw, gdy część wynagrodzenia wypłacana jest „pod stołem”. Ubezpieczony pracownik może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku, jeżeli uważa, że zostały naruszone jego uprawnienia w tym zakresie. ZUS wydaje wówczas decyzję w przedmiocie prawa do zasiłku lub jego wysokości. Podstawę prawną do wydawania decyzji przez ZUS zawiera art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2998 nr 137 poz. 887 z późn. zm.), wedle którego ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Jak wskazała Sąd Najwyższy – w razie rozbieżności pomiędzy rzeczywiście uzyskanym przez pracownika przychodem ze stosunku pracy a świadczeniem płatnika składek (pracodawcy) zawartym w jego czynnościach obliczenia i przekazania składki do ZUS, ubezpieczony ma prawo domagać się weryfikacji czynności płatnika i ustalenia prawidłowego wymiaru zasiłku chorobowego (wyr. SN z 24.1.2006 r., I UK 122/05, Legalis). Przepis ten dotyczy zatem sytuacji, gdy podmiotem właściwym do ustalenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego (i ich wysokości) jest płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe, który ustala uprawnienia, a następnie wypłaca zasiłek. Jeśli między ubezpieczonym a płatnikiem składek powstanie spór dotyczący ustalenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub ustalenia wysokości tych świadczeń, to zarówno ubezpieczony, jak i płatnik składek mogą wystąpić do ZUS o rozstrzygnięcie tego problemu.
Ubezpieczony może wystąpić do ZUS w dwóch sprawach:
- uprawnień do świadczeń zasiłkowych (także odsetek od nieterminowej wypłaty) oraz
- ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Jeżeli decyzja ZUS będzie niekorzystna dla pracownika, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych KPC. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji przez ZUS w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia (ust. 3). Dotyczy to także wniosku złożonego przez ubezpieczonego lub płatnika składek w trybie art. 63 ustawy świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję. Jeżeli ZUS uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu. Jeżeli odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, ZUS przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem. Sądem właściwym w tych sprawach jest sąd powszechny – sąd pracy i ubezpieczeń społecznych.
Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozpatrywane są przez sądy w postępowaniu procesowym, w trybie odrębnym uregulowanym w art. 459 i n. KPC. Postępowanie to ma charakter odwoławczy względem poprzedzającego je postępowania przed organem rentowym i pełni wobec niego funkcję kontrolną.
Po ustaleniu prawidłowej podstawy wymiaru zasiłku – ZUS wypłaca pracownikowi uzupełniające świadczenia np. macierzyńskie, chorobowe.
______________
Przedawnienie roszczeń zasiłkowych – art. 67 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje, czyli np. 6 m-cy po ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego. Wniosek do ZUS przerywa okres przedawnienia.
______________
Jeżeli znaleźliście się w podobnej sytuacji lub wsparcia prawnego potrzebuje Wasz członek rodziny lub znajomy, zapraszamy do kontaktu z MKM LAWYERS Kancelarią Prawną.
MKM Lawyers Kancelaria Prawna
